Wanneer naar de mondhygiënist of tandarts gaan?

Op afbeelding 1 is de gezonde situatie van de mond te zien. Hierbij heeft het tandvlees een mooie roze kleur, zit het strak om de tanden of kiezen heen en is er geen sprake van bloeding tijdens het poetsen, stoken, ragen of flossen of wanneer de tandarts of mondhygiënist aan het meten en voelen is. Daarnaast is ook weinig plaque en tandsteen te zien en voelen, komt er geen gekke geur uit je mond en is de pocket (ruimte tussen het tand en het tandvlees in, zie afbeelding 2) maximaal 3 millimeter diep (dit wordt gemeten door de tandarts en mondhygiënist).

Tandplaque ontstaat doordat de bacteriën in je mond zich met behulp van je speeksel kunnen hechten aan het tandoppervlak. Bij een gezonde situatie is dit natuurlijk ook het geval, echter wordt plaque binnen een bepaalde periode weggehaald, dit doet men door 2 maal daags te poetsen en dagelijks tussen de tanden in schoon te maken.

Indien plaque niet tijdig wordt verwijderd, kan het zich mineraliseren tot tandsteen. Tandsteen is veel lastiger zelf te verwijderen en kan leiden tot allerlei problemen in de mond, zoals gaatjes en een tandvlees- of kaakbotontsteking.

Als we kijken naar de ongezondere situatie (afbeelding 4), dan is te zien dat het tandvlees wat roder van kleur is, opgezwollen is en ook bloedt tijdens het poetsen, stoken, ragen of flossen of wanneer de tandarts of mondhygiënist aan het meten en voelen is. Daarnaast is er zichtbaar plaque en (eventueel ook) tandsteen aanwezig, komt er soms een gekke geur uit je mond en kan de tandarts of mondhygiënist ruimtes tussen het tand en tandvlees in meten tot aan 5 millimeter diep.

Wanneer dit echter niet het geval is, blijft het plaque zitten en zal je lichaam daar zelf op reageren. Je lichaam denkt namelijk: ‘hey, hier zitten bacteriën die hier niet thuis horen, dat moeten wij weg gaan werken!’. Je lichaam zal je bloedvaten dan gaan verwijden, om die bacteriën et cetera sneller af te kunnen voeren. Dit veroorzaakt de rodere kleur van het tandvlees, de zwelling en het bloeden.

Iedereen heeft wel eens te maken met ontstoken tandvlees, het hoeft niet altijd pijnlijk of gevoelig te zijn. Door bepaalde (onderliggende) ziektes, verkoudheid, allergieën of door je hormoonhuishouding kan je tandvlees ook voor een bepaalde periode ontstoken zijn. Gelukkig is het ook reversibel; door 2 maal daags op de juiste manier te poetsen, dagelijks tussen de tanden in schoon te maken en een regelmatig bezoek aan de mondhygiënist en tandarts te brengen.

Als echter niks wordt gedaan aan een tandvleesontsteking, kan het zich verergeren van een tandvleesontsteking naar een kaakbotontsteking. Bij een kaakbotontsteking zijn dezelfde bevindingen in de mond te zien als bij een tandvleesontsteking. Wel kan er een heftige specifieke geur waargenomen worden, is de ruimte tussen het tand en tandvlees in dieper dan 6 millimeter, kunnen de tanden langer lijken, losser aanvoelen of zelfs uitvallen. Bij een kaakbotontsteking wordt het kaakbot dat de tanden ondersteunt namelijk ‘afgebroken’. Dit stadium is helaas niet meer reversibel. Het enige wat hier nog aan gedaan kan worden is de situatie te stabiliseren. Dit kan enkel door het zichtbare tandsteen en het tandsteen dat tussen de vrije ruimtes van het tand en tandvlees in zit professioneel te laten verwijderen door de mondhygiënist, gemotiveerd te zijn met het dagelijks reinigen van de mond, dit op de juiste manier uit te voeren en een regelmatig bezoek aan de mondhygiënist en tandarts te brengen. Indien hier niks aan wordt gedaan zal het kaakbot alleen maar meer worden ‘afgebroken’ en zullen de tanden en kiezen op een gegeven moment losser gaan zitten. In het ergste geval kunnen ze ook uitvallen.

Gaatjes in de tanden en kiezen worden veroorzaakt door bacteriën die de suikers in eten en drinken afbreken en omzetten in zuren. De zuren tasten de buitenste laag van je tanden aan, waardoor gaatjes kunnen ontstaan. Gelukkig zorgen je speeksel en water er weer voor dat deze zuren geneutraliseerd worden en dat gaatjes daardoor niet kunnen ontstaan. Als je echter te vaak op een dag of te lang achter elkaar in zo een zuurmoment zit, kunnen je speeksel en het water helaas minder goed van werking zijn. Daarom wordt aangeraden om per dag maximaal 7 eet- en drinkmomenten te hebben. Waarbij één zo een moment maximaal 30 minuten duurt. Als je dus bijvoorbeeld 2 uur lang aan het eten of drinken bent of in 2 uur tijd telkens een slokje cola drinkt, heb je al 4 eet- of drinkmomenten gehad! Eigenlijk valt alles onder deze eet- en drinkmomenten, behalve water en moedermelk. Let op, zelfs fruit en groenten hebben suikers!

De fluoride zorgt ervoor dat de zuurmomenten minder snel zullen voorkomen. Mocht je liever geen fluoride gebruiken (wat wij als mondhygiënisten en tandartsen sterk afraden), dan adviseren wij je om extra rekening te houden met de bovengenoemde 7 eet- en drinkmomenten op een dag, 2 maal daags te poetsen en tussen de tanden in schoon te maken en regelmatig bij ons langs te komen.

Tandsteen ontstaat wanneer tandplaque voor een langere periode niet is weggehaald met het poetsen, stoken, ragen en flossen. Deze tandplaque gaat zich dan mineraliseren tot tandsteen. Tandsteen is enkel te verwijderen door de tandarts of mondhygiënist. Probeer dit alsjeblieft niet thuis zelf te doen, je kan namelijk onomkeerbare schade aanrichten aan je tanden, kiezen of tandvlees!

Zodra je tandarts of mondhygiënist een kaakbotontsteking oftewel parodontitis bij jou heeft geconstateerd, zal je hier uitgebreide voorlichting over krijgen en een passende instructie ontvangen. Om een diagnose en behandelplan op te kunnen stellen is het belangrijk voor de mondhygiënist om een status (T021) te maken. Aan de hand van deze status zal een begroting worden opgesteld en kan jij hier akkoord of geen akkoord voor geven. Zodra je akkoord hebt gegeven zullen de afspraken worden ingepland. Meestal moet je voor meerdere keren terugkomen om de tanden en kiezen grondig schoon te kunnen maken, dit kan ook met verdoving gebeuren. 6 weken na het grondig schoonmaken wilt de mondhygiënist je soms terugzien voor een tussentijdse controle. Bij deze controle wordt gekeken of de ruimtes tussen het tand en tandvlees in al wat minder diep zijn, hoeveel plaque en bloeding aanwezig is en hoe het gaat met het poetsen, stoken, ragen en flossen, wordt mits nodig de bacteriegroei verstoord door de ruimtes tussen het tand en tandvlees in schoon te maken en word je eventueel bijgestuurd in de zelfzorg. 6 weken na de tussentijdse controle en/of 3 maanden na het grondig schoonmaken wordt er weer een status gemaakt. Aan de hand van deze status kan beoordeeld worden of de behandeling heeft geholpen of niet.

Zo ja, heel fijn! Vanaf nu is het nog steeds belangrijk om regelmatig een bezoek te brengen aan de mondhygiënist. Dit omdat je al vatbaar bent voor het krijgen van een ontsteking en de mondhygiënist niet wilt dat je dat weer krijgt. Normaliter zal dit beginnen met een retour van elke 3 maanden. Zodra blijkt dat het er allemaal stabiel uitziet, wordt het retour langzaam aan verlengd naar maximaal 6 maanden.

Zo nee, moeten vervolgstappen uitgebreid besproken worden. Meestal wordt besloten om: de tanden en kiezen die niet genezen zijn zoals verwacht nogmaals grondig te reinigen, het nog even aan te kijken en dan te hopen dat het beter word of je door te sturen naar de parodontoloog (iemand die, nog meer dan de mondhygiënist, gespecialiseerd is in kaakbotontstekingen). In het ergste geval kan besloten worden om bepaalde tanden of kiezen toch wel te verwijderen.

Over het algemeen wordt mondspoeling niet echt vaak geadviseerd, er zijn natuurlijk wel uitzonderingen. Als je het zelf graag wilt, omdat de mond dan bijvoorbeeld frisser ruikt en schoner aanvoelt, wordt geadviseerd om een mondspoeling met fluoride en zonder alcohol te gebruiken. Mocht je in de middag een minder frisse adem hebben, gebruik dan een mondspray of suikervrije kauwgom. Vergeet ook niet om regelmatig water te drinken!